ภาพที่ ๓๖ ธัมมจักรกัปปวัตนสูตร

[สุนัน]

ภาพที่ ๓๖ สำแดงปฐมเทศนา ธัมมจักรกัปปวัตนสูตร โปรดเบญจวัคคีย์ ให้ได้ดวงตาเห็นธรรม

วันที่พระพุทธเจ้ากำลังทรงแสดงธรรม "ปฐมเทศนา" ดังที่เห็นอยู่ในภาพนั้น คือ วันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๘
เป็นวันรุ่งขึ้นหลังจากเสด็จมาถึงและพบปัญจวัคคีย์ คือ วันอาสาฬหบูชา นั่นเอง

ผู้ฟังธรรม มี ๕ คน ที่เรียกว่า " ปัญจวัคคีย์ " หรือ "เบญจวัคคีย์"
เรื่องที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงเป็นเรื่องเกี่ยวกับ ทรงปฏิเสธสิ่งที่คนคือนักบวชสมัยนั้นนิยมทำกัน คือ
เรื่องการทรมานตนให้ลำบาก และการปล่อยชีวิตไปตามความใคร่
ทรงปฏิเสธว่าทั้งสองทางนั้น พระองค์ทรงเคยผ่านและทดลองมาแล้ว ไม่ใช่ทางตรัสรู้เลย แล้วทรงแนะนำทางสายกลางที่เรียกกันว่า
"มัชฌิมาปฏิปทา" คือ ปฏิบัติดี ปฏิบัติชอบ ตามมรรค ๘ ที่กล่าวโดยย่อ คือ ศีล สมาธิ และปัญญา

เมื่อพระพุทธเจ้านิพพานแล้ว พระสาวกรุ่นทำสังคายนา ตั้งชื่อเรื่องเทศน์กัณฑ์ที่พระพุทธเจ้าทรงแสดง ครั้งแรกนี้ว่า
"ธัมมจักรกัปปวัตนสูตร" หรือ เรียกโดยย่อว่า "ธรรมจักร" โดยเปรียบเทียบการแสดงธรรม ของพระพุทธเจ้าครั้งนี้ว่า
เหมือนจักรพรรดิทรงขับจักรหรือรถศึกแผ่พระบรมเดชานุภาพ ต่างแต่จักรหรือรถศึกของพระพุทธเจ้าเป็นธรรม หรือ ธรรมจักร

พอแสดงธรรมกัณฑ์นี้จบลง โกณทัญญะ ผู้หัวหน้าปัญจวัคคีย์ ได้เกิดดวงตาเห็นธรรม คือ ได้ บรรลุเป็นพระโสดาบัน
พระพุทธเจ้าจึงทรงเปล่งอุทานด้วยความเบิกบานพระทัย เมื่อเห็นโกณทัญญะได้ฟังธรรมแล้วสำเร็จมรรคผล
ที่แม้จะเป็นขั้นต่ำว่า "อัญญาสิ วตโก โกณทัญโญ ฯลฯ"  แปลว่า "โอ ! โกณทัญญะได้รู้แล้ว ได้สำเร็จแล้ว "
ตั้งแต่นั้นมา ท่านโกณทัญญะจึงมีคำนำหน้าชื่อเพิ่มขึ้นว่า "อัญญาโกณทัญญะ "
       
โกณทัญญะ ฟังธรรมจบแล้ว ได้ทูลขอบวชเป็นพระภิกษุ พระพุทธเจ้าจึงทรงประทานอนุญาตให้ท่านบวช
ด้วยพระดำรัสรับรองเพียงว่า " มาเป็นพระด้วยกันเถิด"
ส่วนอีก ๔ ที่เหลือนอกนั้น ต่อมาได้สำเร็จ และได้บวชเช่นเดียวกับพระโกณทัญญะ